Jong en oud over het levenseinde: “Ik wil geen spijt hebben”

Tessa (15) en haar grootouders Ton (77) en Trees (76) hebben een gesprek over het einde van het leven. Zijn ze er veel mee bezig of juist niet? Ton: “Ik ga elke avond met een gerust hart slapen.” 

Praten jullie weleens over het einde van het leven? 

Tessa: “Ik heb er nog nooit met iemand over gepraat. Wel denk ik soms na over tijd. Die lijkt steeds sneller te gaan, zeker sinds corona.” 

Ton: “Ook wij praten er niet echt over. Wel overlijden er steeds vaker mensen in onze omgeving. Dat doet je wel denken aan je eigen sterfelijkheid.” 

Tessa: “Ik had verwacht dat als je ouder wordt, je juist meer nadenkt over wat je wilt met het levenseinde.” 

Denken jullie na over wat je nog wil in het leven? 

Tessa: “Ik weet nog niet wat ik precies wil gaan doen, maar ik wil aan het einde van mijn leven geen spijt hebben van dingen die ik niet heb gedaan.” 

Ton: “Ik heb niet echt spijt van iets. Ik had misschien meer kunnen verdienen in de computertechniek, maar ik heb toch veel voldoening gehaald uit onderwijzen.”

Trees: “Wij hebben nog een comfortabel leven. Wel loop ik steeds slechter, dat vind ik moeilijk. In de coronatijd ben ik als activiteit daarom fotoboeken gaan maken met beschrijvingen over mijn familiegeschiedenis. Dat geeft me veel energie.” 

Tessa: “Ik bekijk die fotoboeken ook altijd bij opa en oma. Het is een deel van mijn geschiedenis.” 

Hebben jullie iets geregeld voor na het overlijden? 

Ton: “Wij hebben een overlijdensverzekering en een testament. Ook hebben we besloten dat we gecremeerd willen worden.”  

Trees: “Ik denk wel na over wat er met mijn schilderijen zal gebeuren. Die mogen wel een mooi plekje krijgen, bijvoorbeeld bij Tessa. En mijn man is fotograaf-kunstenaar. Hij maakt boeken van zijn werk zodat de foto’s bewaard blijven.”

Tessa: “Mijn oma maakt heel mooie schilderijen. Ze doen me denken aan vroeger, toen ik bij opa en oma logeerde en we samen gingen schilderen.” 

Zijn jullie bang voor de dood? 

Tessa: “Normaal gesproken niet, maar ik was wel angstig toen een familielid borstkanker kreeg. Toen heb ik veel geruststelling nodig gehad dat het goed zou komen. Dat was gelukkig ook zo.” 

Trees: “Wij zijn in ons leven nauwelijks ziek geweest. En mijn ouders zijn op hoge leeftijd vlak na elkaar gestorven, zonder ziekbed. Mede hierom ben ik niet bang voor de dood.” 

Ton: “Wij denken niet aan euthanasie. Daarvoor staan we nog te vol in het leven.” 

Tessa: “Ik vind het wel een geruststellende gedachte dat mijn opa en oma niet bang zijn voor de dood.” 

Denken jullie na over wat er gebeurt na je overlijden? 

Ton: “Ik ben wiskundige en daarom behoorlijk nuchter. Ik geloof niet in een hemel. Maar dat is niet erg. Ik ga elke dag met een gerust hart slapen. Als ik dan niet meer wakker wordt, dan is dat maar zo.”  

Tessa: “Ik denk soms wel: waar ga je eigenlijk heen na de dood? Maar als ik daar dan over nadenk, kom ik eigenlijk op niks uit.” 

Hoe vinden jullie het om over het levenseinde te praten? 

Ton: “Het is prettig om hier met Tessa te praten, al vind ik haar eigenlijk nog te jong voor dit onderwerp.” 

Tessa: “Ik vind het juist bijzonder om het erover te hebben. Als ik denk aan de dood herinner ik mezelf eraan om de momenten die we samen hebben te koesteren, en om samen nieuwe herinneringen te maken.”